Gelişim Psikolojisi

•Döllenmeden başlayarak ölüme kadar geçen süreç içerisindeki fiziksel,zihinsel ve ahlaki her türlü gelişim alanındaki değişiklikler incelenmektedir.

•Biyolojik,psikolojik ve davranışsal yeteneklerin basitten karmaşık sistemlere doğru değişiminin incelenmesi olarak da tanımlanmaktadır.

Gelişim Psikolojisi ile ilgili bazı kavramlar

         

         Gelişim : Döllenmeden ölüme kadar süren yaşam dönemi içinde organizmanın bedensel,zihinsel,duygusal,dil ve sosyal yönlerden geçirdiği sürekli ve düzenli değişikliklerdir.

        

         Gelişme : Canlıların büyüme,olgunlaşma
,hazırbulunuşluk ve öğrenmenin etkileşimi sonucu sürekli ilerme gösteren değişmesidir.

        

         Büyüme : Genel olarak tüm vücudun,iç ve dış organların kilo,hacim,boy,genişlik,açısından sayısal artışıdır.

         Olgunlaşma : Vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için,öğrenme yaşantılarından bağımsız olarak,kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik değişmedir.

        

         Alıştırma : Bireyin ya da bir organın bir işlevi yerine getirebilmesi için bir davranışı tekrar tekrar yapma çabalarına denir.

        

         Hazırbulunuşluk : Büyüme ve olgunlaşmayı içine alan bir kavramdır.Yeni bir öğrenme durumu için her türlü gelişim alanının  hazır hale gelmesini ifade eder.

        

          Öğrenme : Tekrar veya yaşantı yoluyla kalıcı yeni davranışların kazanılması veya eski davranışların değiştirilmesi sürecidir.

         

         GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ

      

       Gelişimde bazı evrensel kurallar vardır.Her insanın gelişimi bu ilkelerle gerçekleşir.Gelişimi anlayabilmek ve yorumlayabilmek için bu ilkelerin dikkate alınması gereklidir.Bu ilkeler şunlardır;

   

       1. Kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür : Kalıtım yoluyla gelen saç rengi,göz rengi,cinsiyet,beden biçimi gibi bazı özellikler doğrudan gözlenebilirken,ancak bireyin sahip olduğu bazı zeka ve yeteneklerin gelişebilmesi,sağlanacak uygun çevre koşullarının etkileşimine bağlıdır.

       2. Düzenli bir sırayı izler : Gelişim rastgele değişiklikler değildir.Bu yüzden değişimin ve gelişimin hızı ve yönü kestirilebilir.

       3. Nöbetleşe devam eder : Çeşitli dönemlerde gelişim alanları nöbetleşerek ön plana geçebilir.Bir gelişim çok hızlandığı bir dönemde diğer alanlar duraklama gösterebilir.Örneğin; yaşamın ilk yıllarında daha çok fiziksel gelişim ön plandayken,daha sonraki yıllarda zihinsel ve kişilik gelişimi ön plana çıkar.

       

          4. Baştan aşağı,içten dışa doğrudur : Doğum öncesi dönemden itibaren baş bölgesinin gelişimi vücudun diğer kısımlarının gelişiminden öndedir.Gelişim baştan aşağıya doğru gerçekleşir.Bu yüzden, bebek oturmadan önce başı dik tutmayı,emeklemeden önce oturmayı,yürümeden önce emeklemeyi gerçekleştirir.

          5. Genelden özele doğrudur : Bebekler önce bütün vücuduyla hareket ederler. Daha sonraları ilgili davranış için her bir organını bağımsız olarak kullanmaya başlamasıdır.

          6. Bir bütündür : Gelişim alanları birbiri ile etkileşim halindedir.Bir gelişim alanındaki olumlu veya olumsuz bir durum,diğer gelişim alanlarınıda aynı yönde etkiler.

          7. Bireysel farklılıklar vardır : Her bireyin biyolojik kalıtımsal mirası ve etkileşim içinde bulunduğu çevrenin farklı olması,akran bireyler arasında gelişim farklılığını doğurur.

         8. Kritik dönemler vardır : Gelişim sürecinde belli davranışların kazanılması gereken dönemlere kritik dönem denir.Bu dönemlerde organizma,uyaranlara karşı daha duyarlıdır.Dolayısıyla,ilgili davranış bu dönemlerde daha hızlı öğrenilir.Davranış ilgili kritik dönemde kazanılmadığı zaman,daha sonraki dönemlerde telafi edilmesi mümkün değildir veya çok zordur.Örneğin ; bir bebeğin yürüme davranışını gerçekleştirmesi için kritik dönem 9-18 ay arasındadır.Bu dönemde bu davranış gerçekleşemez ise,daha sonraki dönmelerde gerçekleşmesi çok zor olur.

GELİŞİM DÖNEMLERİ VE GELİŞİM GÖREVLERİ

  Bebeklik ve İlk Çocukluk Dönemi (0-6)

•Yürümeyi öğrenme

•Dışkı kontrolünü öğrenme

•Cinsel farklılıklarını öğrenme

•Vicdan gelişiminin başlaması

•Öz bakım becerilerini kazanma

•Doğru ve yanlış kavramlarını öğrenme

        

        İkinci (SON) Çocukluk Dönemi (6-12)

•Sosyalleşme

•Toplumsal cinsiyet rollerini üstlenme

•Okuma yazmayı öğrenme

•Kişisel bağımsızlığa ulaşma

•Kendine karşı olumlu tutum geliştirme

•Hem cins arkadaşları kurma

       

         Ergenlik Dönemi (12-18)

•Kimlik kazanma

•Karşıt cins arkadaşlıkları kurma

•Ailesinden duygusal bağımsızlığını kazanma

•Evlilik ve aile hayatına hazırlık

•Toplumsal rollerini üstlenmeye başlama

•Kendine özgü ahlak ve değerler sistemi

         Genç Yetişkinlik Dönemi (18-30)

•Bir işe girme

•Eş seçme ve evlenme

•Evlilik sorumluluklarını üstlenme

•Toplumsal sorumluluklarının tümünü üstlenme

•Toplumla uyum kurma

         Orta Yetişkinlik Dönemi (30-60)

•Ekonomik olarak yaşamında en üst seviyeye gelme

•Ailedeki küçüklere sorumlu yetişkinlik örneği sunma

•Boş zaman etkinlikleriyle uğraşma

•Eşiyle bütünleşme

•Yaşla gelen fizyolojik değişiklikleri kabul etme

•Ebeveynlerinin sorumluluklarını üstlenme

         Yaşlılık Dönemi (60 -> )

•Azalan fizyolojik gücü ve bozulan sağlığı kabullenme

•Azalan gelire uyum sağlama

•Eşin kaybına uyum sağlama

•Yaş grubu ile yakınlık kurma