Araştırma Yöntemleri

qBetimsel Araştırmalar

1.

• Tarama Yöntemi (Survey) 

2.

• Örnek Olay (Özel Durum) Yöntemi 

3.

• Gelişimci Araştırma Yöntemi 

4.

• Karşılaştırmalı Araştırma Yöntemi 

q

—Araştırma sürecinde en önemli nokta
bir araştırmacının seçtiği araştırma probleminin doğasını iyice kavradıktan sonra, hangi araştırma yönteminin araştırma probleminin doğasına daha uygun olacağına karar vermektir.

Betimsel Araştırmalar

—Verilen bir durumu aydınlatmak, değerlendirmeler yapmak ve olaylar arasında olası ilişkileri ortaya çıkarmak için yürütülür.

—Bu tür araştırmalarda asıl amaç incelenen durumu etraflıca tanımlamak ve açıklamaktır.

—Bu araştırmalarda incelenen olayın özellikleri, şartları bozulmadan, inceleme yapılan ortamda herhangi bir değişiklik yapmadan araştırmalar yürütüldüğü için araştırmacılar tarafından genelde tercih edilmektedir.

1) Tarama Yöntemi (Survey)

Bu yöntem mevcut durumu tespit etmek için yürütülen bir araştırmadır. Bu tür araştırmalarda örneklem oldukça geniş tutulur. Geniş örnekleme ulaşabilmenin en kolay yolu anketlerdir. Anketler yoluyla daha fazla nicel veriler toplanır. Bu nedenle alan taraması çalışmalarında survey kullanılır. Anketler aracılığıyla daha çok nicel veri toplanır. Nicel verilerin istatistiki çözümlemesinin ardından genellemelere gidilmeye çalışılır ve bu genellemeden özel bir kesit alınarak özel durum çalışmaları başlatılır.

2) Örnek Olay (Özel Durum) Araştırmaları

Nitel bir araştırma modeli olan özel durum çalışmaları bir ya da daha fazla olayın, ortamın, programın, sosyal grubun ya da diğer birbirine bağlı sistemlerin derinlemesine ve kısa sürede incelendiği yöntemdir.

İncelenen varlık bir okul olabileceği gibi birden fazla okulda olabilir.

Örnek olay çalışmaları bireysel yürütülen çalışmalar için uygundur. Araştırılan problemin bir yönünün derinlemesine ve kısa sürede çalışılmasına imkan tanımaktadır.

vBu yöntem ile daha çok  nasıl, niçin ve ne sorularına cevaplar aranır. Buradaki esas amaç, bazı genel teorileri aydınlatmak için incelenen örnek olayları etraflıca tanımlamaktır.

vBu tür çalışmalar genelde sebep-sonuç ilişkileri üzerinde odaklanır.

vÖrnek olay çalışması, araştırma metotlarının (mülakat, gözlem , anket ve doküman analizi) tümünü kapsayabilen bir şemsiye olarak da tanımlanmaktadır.

—Adından da anlaşılacağı gibi özel bir durum, olay, grup, hatta kişi üzerine odaklanır.

—Bu yöntemin en önemli avantajı araştırmacıya çok özel bir konu yada durum üzerinde yoğunlaşma fırsatı vermesidir. Bu sayede araştırmacı olayla ilgili çok ince detayları, sebep-sonuç ilişkilerini, değişkenleri ve değişkenler arasındaki ilişkileri keşfetme fırsatı bulur.

—Bir olayda araştırılacak çok fazla detay, keşfedilecek birçok ilişki olabilir. Hepsi tek bir örnek olay çalışmasıyla elbette çözülemez. Araştırmanın amacı neyse, cevap aradığı araştırma problemleri neyse o kadarını araştırabilir. Daha fazla detay, yine başka bir örnek olay çalışmasının konusu olabilir.

Örnek Olay Çalışmalarının Türleri

1.Bütüncül tek durum: Bu tür araştırmalarda bir birey, bir kurum, bir okul gibi vakalar mercek altına alınarak incelenir. Bu tür çalışmalar genelde üç durumu aydınlatmak için kullanılır. Bunlar; (1) bir teorinin test edilmesinde, (2) genel durumların dışında kalmış aşırı uç olarak tanımlanan (kendine özgü özelliğe sahip) vakaların aydınlatılmasında ve (3) orijinal vakaların çalışılmasında

2. İç İçe Geçmiş Tek Durum: tek bir vaka içerisinde bulunan alt vakaların her birinin derinlemesine incelenmesidir. Örneğin Eğitim fakültelerindeki öğrencilerin çevre konusundaki bilgileri ve tutumları üzerine yapılan bir çalışmada farklı anabilim dalındaki öğrencilerin durumları da araştırılmalıdır.

3. Bütüncül çoklu durum: Burada birbirinden bağımsız vakalar seçilir ve her bir vaka bir bütün olarak algılanır. Gerekirse her bir vaka arasında karşılaştırmalar yapılabilir.

4. İç İçe Geçmiş Çoklu Durum: Bu türdeki araştırmalarda birden fazla vaka söz konusudur. Araştırılan bir vaka kendi içinde alt vakalara ayrılarak incelenir. Bu yolla vakalar arasında karşılaştırma yapmak mümkündür.

Özel Durum Çalışmalarını Etkili Yürütebilmek için Araştırmacıların Bazı özelliklere sahip Olması Gerekir  

—1. Etkili soru sorma ve cevaplarını yorumlayabilme

—2. Dinleme ve doğru kelimelerle not alma

—3. Okuduğunu veya dinlediğini kavrayabilme

—4. Önyargısız bir tarzda bilgileri toplayabilme

—5. Gerektiğinde araştırma planını değiştirme

Özel Durum Çalışmalarında Geçerliliği Sağlamak İçin

 —

1) Yapı geçerliliğini sağlamak için birçok kaynaktan verilerin sağlanması, toplanan verilerden bir kanıt zincirinin oluşturulması ve hazırlanan raporun veri toplama sürecinde görev almış bireyler tarafından okunmuş ve görüş birliğine varılmış olması. 

—2) İç geçerliliği sağlamak için araştırmada varılan sonuçlara nasıl varıldığının şeffaf ve anlaşılır bir yapıda sunulması ve araştırmada kanıt olarak gösterilen verilerin istenildiğinde herkes tarafından ulaşılabilir olması gerekmektedir.

—3) Dış geçerliliği sağlamak için araştırma sonuçlarının genellenebilir olması önem taşır.

—Bir araştırmanın geçerliliğini sağlamak için diğer bir nokta ise araştırmanın güvenirliğinin sağlanmış olmasıdır. Ancak çalışma güvenilirdir diye mutlaka geçerlidir denemez. Güvenirlik geçerlilik için sadece ön şartlardan biridir.

—Eğer çalışma geçerli ise güvenilirdir denilebilir. 

—Örnek olay çalışmasının güvenirliğini sağlamak için, çalışmanın başka bir araştırmacı tarafından aynı yöntemle başka bir örneklem üzerinde yeniden yapılması ve benzer sonuçların elde edilmesi gerekir.  Araştırmacı önyargısından uzak durmalıdır.

Gelişimci Araştırmalarının Türleri

1. Boylamasına (longitutional) yürütülen çalışmalar

q Bu çalışmalarda, insan davranışları uzun süreli olarak incelenmekte ve incelenen zaman dilimleri arasındaki olası davranış farklılıkları ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. Eğer araştırma aynı örneklem grubu üzerinde sürdürülüyorsa, buna takip çalışmaları (follow-up) denir.

2. Enlemesine yürütülen çalışmalar

q Bu çalışmalarda, aynı konunun bir örneklemle uzun süre çalışılarak gelişim düzeyinin ortaya çıkarılması yerine, örneklemin takip edeceği yaşam sürecinde ona  eşdeğer olabilecek örneklem üzerinde aynı zamanda çalışmalarda yürütülebilir (Cross-sectional). Bu yolla, bir çalışmayı tamamlamak için aynı örneklemi takip etmek yerine, farklı yıllardaki örneklemlerle çalışılarak araştırma en erken  sürede tamamlanabilir.

3. Eğilim veya tahmin çalışmaları

qBu çalışmalar uzun veya kısa süreli olabilir. Bu tür çalışmalarda mevcut durumda veya geçmişte elde edilen verilere bakılarak bir takım kalıplar oluşturulur ve bu kalıplardan yola çıkılarak, ileride ne durumlarla karşılaşılabileceği tahmin edilmeye çalışılır. Bu süreçte en büyük sorun beklenmeyen, düşünülmeyen bir durumun aniden ortaya çıkması ve önceki verilere dayalı olarak yapılan tahminlerin boşa çıkması olasılığıdır.

  —Boylamsal ve enlemsel türler birlikte de kullanılabilir. Bu durumda zamandan tasarruf edilir. Örneğin 9-15 yaş arası öğrencilerin herhangi bir husustaki fikirlerinin, bilgilerinin veya becerilerinin değişimine bakılacaksa 9 yaşındaki öğrenciler ve 13 yaşındaki öğrenciler örneklem olarak seçilir.  3 sene süren çalışma sonucu 9-12  ve 13-15 (böylece 9-15) yaşındaki öğrencilerin durumu ortaya konulmuş olur. 

— 

    Gelişimci araştırmaların olumsuz yönleri şunlar olabilir:

1.

• Çok uzun süre alması 

2.

• Ekonomik bir araştırma türü olmaması 

3.

• Örneklemin sürekliliğinin sağlanamaması 

4.

• Zamanla örneklemin araştırmaya karşı ilgisinin azalması, çalışma grubundan ayrılmak istemesi 

5.

• Takip edilen örneklemin diğer örneklemi temsil etme gücünün zayıf olması 

6.

• Genellenebilirliğinin düşük olması 

Karşılaştırmalı Araştırmalar

—

En az iki değişkenden oluşan durumlar arasında karşılaştırmaların yapıldığı çalışmalardır.

—

Örneğin insanların almış oldukları eğitimle kazançları arasında nasıl bir ilişki  vardır?

—

Genellikle kültürler arası etkileşim çalışmalarında, farklı toplumlar içerisindeki bireylerin bir olaya karşı tavırlarındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymak için psikologlar ve toplum bilimciler tarafından kullanılır.

—

Genel amacı sistematik bir yapı ortaya koymaktır. Analizler daha çok genelleme amacına yöneliktir. Bu tür çalışmalara örnek: farklı disiplinlerdeki uluslar arası başarı testleri, başarı ile sosyo-ekonomik düzey arasındaki ilişkinin incelendiği çalışmalar,

◦

     Karşılaştırmalı çalışmalarda aşağıdaki basamaklar takip edilir:

◦

• Gözlem, bilgi ya da deneyime bağlı olarak problem tespit edilir 

◦

• Bir hipotez geliştirilir

◦

• Veriler toplanır

◦

• Veriler analiz edilir

◦

• Hipotezle ilgili sonuca ulaşılır.

Örneklemin ve Örneklem Sayısının Belirlenmesi-Değişken kavramı konusunu incelediniz mi?

q

v